Урок 10 (Deka leciono)
НОВИ ДУМИ (NOVAJ VORTOJ)
| anstataŭ | вместо |
| aĝo | възраст |
| ĉefo | шеф |
| daŭri | трае, продължава |
| dika | дебел |
| dolĉa | сладък |
| ekzemplo | пример |
| ekskurso | екскурзия |
| ĵeti | хвърлям |
| lakto | мляко |
| naski | раждам |
| opinii | мисля, смятам, на мнение съм |
| parto | част |
| pasi | минавам |
| proponi | предлагам |
| reala | реален |
| rilato | отношение |
| sekvi | следвам |
| silento | мълчание |
| simpla | обикновен, прост |
| sukcesi | успявам |
| ŝanĝi | сменям |
| tro | твърде (много) |
| trovi | намирам |
| troviĝi | намирам се |
| universala | универсален |
| uzi | използвам |
GRAMATIKO
-an- = наставка за означаване на:
- член: klubano, partiano;
- жител: amerikano; samlandano;
- привърженик: kristano.
(Сравни бълг. "америкАНец", "христиЯНин".)
-ec- = наставка за образуване на абстрактни понятия: beleco=хубост; juneco=младост; varmeco=топлина.
-uj- = наставка за означаване на:
- съд: monujo=портмоне;
- страна: Anglujo, Francujo;
- плодно дърво: pomujo=ябълка (ябълково дърво)
Обстоятелствени отношения в Есперанто най-често се изразяват чрез наречия: survoje, enlande, surtere, subakve, sendube, propramane и т.н.
Словоредът в Есперанто е свободен. Отрицанието "ne" стои винаги пред думата, която се отрича: Mi ne kantas=Аз не пея (т.е. правя нещо друго) не е еднакво с: Ne mi kantas (т.е. някой друг пее).
FAMILIANOJ KUNVENAS
- Kiel rapide pasas tagoj! Morgaŭ estas la naskiĝtago de via patro, Marko. Alvenos kelkaj familianoj kaj geamikoj. Ĉu vi bonvolus iom helpi? Trovu iomete da tempo almenaŭ por ordigi vian ĉambron. Mi ŝatus kuiri ion bonan. Por la naskiĝtaga kuko mankas lakto en la hejmo. Necesas havigi iom da manĝaĵo el vendejo...
- Bone, mi aĉetumos por la naskiĝtago. Sed, anstataŭ sidi kaj manĝegi kun neinteresaj familianoj, mi ŝatus ekskursi kun klubanoj.
- Kun kiuj klubanoj? - diris la patrino kaj ĵetis iajn paperojn en paperujon.
- Morgaŭ frue kunvenas anoj de mia sporta klubo.
- Sed, kara mia, ĉu ĝuste morgaŭ vi devas foresti? Ĉu vi ne intervidiĝas kun viaj samklubanoj tri foje semajne?
- Ĉu mi rajtas ion proponi: Mi kunmanĝos kun la familianoj. Sed en la dua parto de la tago mi foriros kun miaj geamikoj. Post la kuko Maria kaj Petro certe parolos pri la malsukcesa veturado per aŭto. Malinterese! Mi ne plu volas tion aŭdi! Kial ni ne havas iun ideoriĉan onklon Bonifacio en nia familio?!
La patrino ridetis je liaj vortoj. Ŝi scias ke Marko iom tro parolas hodiaŭ.
- Kara Marko, ne sufiĉas nur riĉeco de la ideoj. Necesas ankaŭ plena monujo por realigi ilin.
La patrino post iom da silento daŭrigis:
- Nu, antaŭ kelkaj minutoj telefonis Ana, ke ankaŭ ŝi vizitos nin morgaŭ. Ŝi tre ŝatas dolĉajn kukojn, kvankam ŝi atentos por ne dikiĝi.
Tuj Marko ŝanĝis la opinion. Sen Ana dum la ekskurso li estus tre soleca.
- Patrino, tiuokaze mi tamen pasigos la morgaŭan tagon hejme.
EKZERCOJ
A. TRADUKU KAJ RESPONDU! (ПРЕВЕДЕТЕ И ОТГОВОРЕТЕ)
- Приятелството по-щастлив ли те прави, отколкото любовта?
- Колко често пишеш писма до твоите приятелки в Италия и Етиопия?
- Отношението между тебе и твоя учител промени ли се или остана същото?
- Знаеш ли вече толкова добре Есперанто, че сам да можеш да го използваш?
B. KOMPLETIGU LA FRAZOJN! (ДОПЪЛНЕТЕ ИЗРЕЧЕНИЯТА)
- En jun__o oni havas ankaŭ bel__on.
- Malsimplajn laborojn ĉefoj devus plisimpl__i.
- En tiu aĝo li jam fariĝis klub__o de sporta klubo.
- Monon oni metas en mon__on.
- Sekvu la ekzemplon de bona famili__o.
C. TRADUKU! (ПРЕВЕДЕТЕ)
verŝajne; tutsimple; neŭtraleco; tiurilate; universaleco; ebleco; partopreni; plejparte; samtempe; anstataŭigi; elĵeti; finiĝi; informiĝi; kuiristino; solidareco; transformiĝi; transloĝiĝi; varmeco; translokiĝi; duflanka; forĵeti; sinsekve; pasigi; troviĝi; daŭrigi; realigi